COLUMN

8 april 2025 om 16:22

Column

De afgelopen weken ging het in gesprekken en de pers veel over twee net uitgekomen producties: de Netflix-serie Adolescence en de NPO-documentaire met de nogal uitgesproken titel Blauwe ballen en andere verkrachtingsmythes van Sunny Bergman. Beide hebben veel raakvlakken met elkaar en houden mij bezig. Zeker als moeder van twee jonge vrouwen in de dop. Zoveel vrouwen die met seksueel geweld te maken hebben, vrouwen die maar moeten ‘leveren’ ook als zij helemaal niet willen, zowel buiten als binnen een relatie. Het is aan de orde van de dag. 

Sunny Bergman houdt ons een ongemakkelijke spiegel voor. Ze laat zien hoe hardnekkige ideeën over seks, mannelijkheid en macht kunnen leiden tot grensoverschrijdend gedrag. Niet gepleegd door de cliché-boeman in een donker steegje, maar door heel gewone jongens en mannen die vaak niet doorhebben dat ze iets fout doen. 

Adolescence brengt rauw en eerlijk in beeld hoe jongeren hun weg proberen te vinden in een wereld waarin niemand écht met hen praat over seks, relaties of grenzen. Vaders blijven stil, moeders draaien eromheen, vrienden praten vooral stoer en sociale media schotelen de meest vrouwonvriendelijke filmpjes voor. Seks lijkt iets dat je moet ‘doen’, iets dat erbij hoort – liefst snel, liefst veel. En heb je als man of jongen geen seks, dan ben je een ‘incel’ (iemand die tegen zijn wil in celibatair leeft) en word je daar ongenadig mee gepest.

Jongens worden nog vaak opgevoed met het idee dat initiatief nemen hoort bij mannelijkheid. Dat ‘nee’ eigenlijk toch ‘ja’ betekent. Dat je iets tekortkomt als je te lang geen seks hebt gehad. Meisjes daarentegen leren al vroeg voorzichtig te zijn en op hun hoede. Overkomt het hen toch, dan was hun kleding vast te uitdagend of hadden ze maar weerbaarder moeten zijn. 

Het is een opdracht aan ons allemaal om het tij te keren. Om jongeren te leren dat seks altijd samenhangt met wederzijds respect. En dat echt contact begint bij luisteren. Niet bij nemen, maar bij afstemmen. En om dat zelf als volwassenen voor te leven in woorden en daden. Want alleen dan kunnen we deze hardnekkige mythes voor eens en voor altijd naar het rijk der fabelen verwijzen. 

Tot slot: in beide producties en in mijn column is de focus gelegd op vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld. Dat neemt uiteraard niet weg dat ook mannen slachtoffer zijn.

Magda Jansen, burgemeester van Woudenberg.